فشار خون با دو عدد نمایش داده میشود و به صورت کسری اعلام میگردد. عدد بالا (عدد سیستولیک یا ماکزیمم) مربوط به فشار در لحظه انقباض قلب و خروج خون به شریانهاست. عدد پایین (عدد دیاستولیک یا مینیمم) مربوط به فشار در لحظه استراحت قلب است. واحد اندازهگیری فشار خون میلیمتر جیوه (mmHg) است، به عنوان مثال، فشار خون ۸۰/۱۲۰ mmHg.
فشار خون طبیعی کمتر از ۸۰/۱۲۰ mmHg میباشد. اگر فشار خون اندازهگیریهای انجام شده در مطب پزشکی ۹۰/۱۴۰ mmHg و بیشتر و یا اندازهگیریهای خانگی ۸۵/۱۳۵ mmHg و بیشتر باشد، به عنوان فشار خون بالا تشخیص داده میشود و نیاز به توجه ویژه به سلامتی دارنده آن دارد. از اهمیت ویژه توجه به اندازهگیری منظم فشار خون است زیرا این بیماری به صورت معمول علائم آشکاری ندارد و فقط با اندازهگیری دقیق میتوان به آن پی برد.
نکاتی که باید در اندازهگیری صحیح فشارخون در نظر گرفته شود:
- _ پنج دقیقه قبل از اندازهگیری فشارخون استراحت کنید.
- _ مثانه کاملاً خالی باشد و احساس اجابت مزاج وجود نداشته باشد.
- _ روی یک صندلی تکیه داده شود و پاها آویزان نباشد و یا پاها روی زمین باشد. اگر پا به روی زمین نمیرسد، تکیهگاه داشته باشد و روی یک چهار پایه قرار گیرد.
- _ آرنج و ساعد روی تکیهگاه و در سطح قلب باشد.
- _ بازویی که قرار است از آن فشارخون اندازهگیری شود، لخت باشد و آستین لباس گشاد باشد تا وقتی که آستین بالا زده میشود، روی بازو فشار وارد نشود.
- _ حداقل 30 دقیقه بعد از مصرف چای و قهوه، نوشیدنیهای انرژیزا و مصرف غذا فشار خون اندازهگیری شود.
- _ آستین لباس تنگ نباشد.
- _ در زمان اندازهگیری فشارخون از تماشای تلویزیون و گوش دادن به رادیو بپرهیزید و با کسی حرف نزنید.
- _ دمای محیط سرد و یا خیلی گرم نباشد.
- _ در زمان اندازهگیری فشارخون اضطراب، درد و فشارهای روحی وجود نداشته باشد.
- _ اندازهگیری فشارخون دو بار با فاصله یک تا سه دقیقه تکرار شود و زمان و تاریخ اندازهگیری ثبت شود.
عوامل خطر زمینهساز فشارخون بالا
احتمال ابتلا به فشارخون بالا در هر فردی وجود دارد ولی این احتمال در افراد زیر چند برابر بیشتر است:
- _ کسانی که دیابت دارند
- _ افرادی که چاق هستند یا اضافه وزن دارند
- _ کسانی که رژیم غذایی پر نمک و کم میوه و سبزی مصرف دارند.
- _ افراد بالای ۶۵ سال.
- _ کسانی که کم تحرک هستند.
- _ مصرف کنندگان الکل.
- _ افرادی که سابقه فشارخون بالا در اعضاء خانواده درجه یک (پدر، مادر، خواهر و برادر) دارند.
- _ کسانی که وقفه تنفسی حین خواب دارند.
- _ افرادی که استرس زیاد و مداوم را تجربه میکنند.
چرا باید فشارخون را اندازهگیری کنیک؟
فشارخون بالا بیماری شایعی است و به دلیل عوارض جدی که ایجاد میکند یکی از مشکلات مهم سلامت است. همانطور که اشاره شد این بیماری ممکن است تا زمان ایجاد عوارض، علامتی نداشته باشد. فشار خون بالا روی مغز، قلب، کلیهها و چشم تاثیر مخرب دارد. در بسیاری از موارد عامل اصلی سکتههای مغزی به علت خونریزی است.
۵۰ در صد نارسایی کلیه، نارسایی قلب و سکتههای قلبی به فشارخون بالا منتسب است. با این دلایل مشخص است باید به طور منظم و دورهای فشارخون را با شرایطی که اشاره شد، اندازهگیری کرد و اگر فشارخون بالا بود، به موقع پیگیری و کنترل شود.
با اندازهگیری فشارخون و ثبت آن، اطلاعات مفیدی به دست میآید که از این اطلاعات پزشک استفاده میکند و درمان با کیفیت بالاتری ارائه میشود و نتیجه مثبت دیگر پیگیری فشار خون، تبعیت از دستور پزشک است.
کنترل عوامل خطر قابل اصلاح مانند کنترل اضافه وزن و چاقی، دیابت، کاهش مصرف نمک، افزایش مصرف میوه و سبزی، ترک مصرف الکل، مدیریت استرس نقش مهمی در پیشگیری و کنترل فشار خون بالا دارد.
مبتلایان به فشار خون بالا اگر به موقع درمان شوند و فشارخون خود را کنترل کنند، کمتر به عوارض این بیماری خطرناک مبتلا میشوند. کسانی که فشارخون بالا دارند علاوه بر اصلاح شیوه زندگی باید دارو دریافت کنند و معمولا برای کنترل فشارخون بیش از یک دارو نیاز دارند.
بنابر اعلام معاونت بهداشت وزارت بهداشت، در کنترل فشارخون با دارو نکات مهم زیر باید در نظر گرفته شود:
- _ دارو به اندازه و به موقع مصرف شود تا تاثیرگذار باشد.
- _ بدون مشورت با پزشک دارو قطع نشود، مگر اینکه با مصرف دارو حساسیت دارویی و ضایعات پوستی مثل کهیر ایجاد شده باشد که در این صورت دارو قطع و بلافاصله به پزشک اطلاع داده شود.
- _ دستگاهی که با آن فشارخون اندازهگیری میشود باید استاندارد باشد و مناسب با شرایط بیمار خریداری شود؛ مثلا اگر بیمار ضربان قلب نامنظم دارد باید دستگاهی خریداری شود که بتواند با وجود ضربان نامنظم مانند فیبریلاسیون دهلیزی، فشارخون را صحیح اندازهگیری کند. قبل از خرید دستگاه اندازهگیری فشارخون با کارشناس مشورت شود.