آکنه نوعی بیماری پوستی است و زمانی رخ میدهد که فولیکولهای موی صورت و یا بدن با چربی و سلولهای مرده پوست پر شود. این کار سبب ایجاد جوشهای سرسیاه، جوشهای سرسفید یا جوش های چرکی میشود. اگرچه آکنه در همه سنین دیده میشود، اما بیشتر در بین جوانان و نوجوانان شایع است. اگرچه آکنه و نوسانات هورمونیِ ایجادکنندۀ آن بیشتر در سالهای نوجوانی پدیدار میشود، بزرگسالان را نیز تحتتأثیر قرار میدهد. زنان ممکن است در طول قاعدگی، بارداری و یائسگی نیز به آکنه مبتلا شوند یا جوش بزنند. برخی داروها مانند داروهای ضدتشنج و داروهای استروئیدی ممکن است به جوش صورت یا آکنه منجر شوند. ژنتیک نیز بیتأثیر نیست.
جوش صورت چگونه ایجاد می شود؟
جوش یک زائده خارجی اضافه کوچک پوستی است. آکنه یا جوش زمانی اتفاق میافتد که غده های چربی فعال میشوند. جوشها جراحتها یا مشکلات پوستی کوچک ناشی از غدد چربیای هستند که بهوسیله میکروبها آلوده و ملتهب میشوند و در مرحله بعد، سطح آنها را ترشحات پر میکند. چند عامل اصلی باعث ایجاد جوش میشود که مهمترین آنها، تولید بیش از حد چربی در پوست، بسته شدن منافذ پوست و یا عوامل ژنتیکی است. البته واکنش بدن نسبت به هورمونها نیز میتواند علت جوشهای صورت باشد. در سنین بزرگسالی نیز میتوان انواعی از جوش ها را مشاهده کرد که ممکن است به دلیل عواملی همچون تغییرات هورمونی در اثر بارداری یا زایمان، برخی بیماریها یا مراقبت نادرست از پوست باشد.
بیشتر بخوانید: برای درمان جوش های سر سیاه چه کار کنیم؟
چند نوع جوش داریم؟
بهطورکلی میتوان جوشها را در دو دسته التهابی و غیرالتهابی تقسیم بندی کرد. جوشهای سرسفید و سرسیاه از نوع جوشهای غیرالتهابی هستند. درمان این نوع جوشها نسبت به جوشهای التهابی آسانتر بوده و روشهای خانگی و بدون نسخه نیز میتواند بر آنها تاثیرگذار باشد. انواع دیگر جوشها نظیر پاپول، پاسچول، ندول و کیست از انواع التهابی هستند که درمان آنها دشوارتر و زمانبر است بنابراین نیاز به صبر و حوصله دارد.
جوش سر سفید
نوعی جوش است که به دلیل بسته شدن حفرهها ومنافذ پوست توسط چرک، چربی پوست و سلولهای مردهی پوست و آلودگی های محیطی بهوجود میآید. این جوشها معمولا روی بینی، گونهها، شقیقه و پیشانی ظاهر میشوند. جوش سرسفید مشابه به جوش سرسیاه است، اما بهصورت برجستگیهای کوچک سفید یا زردرنگ زیر سطح حفرههای بستهشده نمایان میشود. کسانی که غدد چربیشان بیش از اندازه فعال است و پوستشان چربی زیادی ترشح میکند، بیشتر به جوش سرسفید مبتلا میشوند. این اتفاق معمولا بهدلیل تغییرات هورمونی یا عوامل ژنتیکی روی میدهد. جوش سرسفید بیشتر روی پوستهای مستعد آکنه ظاهر میشود، زیرا سلولهایی که حفرهها را میپوشانند سختتر و چسبناکتر هستند و درنتیجه حفرهها را مسدود میکنند. نکته مهم این است که راهحل از بین بردن این جوشها فشار دادن آنها و خارج کردن چربی یا چرک موجود در آنها نیست. با انجام اینکار تنها منجر به زخم شدن جای جوش و باقی ماندن آن شده و تاثیری در باز شدن منافذ پوست و جلوگیری از بروز مجدد آنها ندارد.
بیشتر بخوانید: درمان های خانگی قطعی برای جوش هورمونی
جوش سرسیاه
جوشهای سرسیاه بهخاطر قرار گرفتن در معرض اکسیژن، رنگشان سیاه است. این نوع جوشها بر روی سطح پوست، سیاه به نظر میرسند و به دلیل مسدود شدن فولیکول مو با چربی یا سلولهای مرده پوست ایجاد میشوند. این نوع جوش که به نام “کومدون باز” شناخته میشود، معمولا بهصورت نقاط کوچک سیاه بر روی پوست دیده میشود. دانههای این نوع جوش روی سطح پوست باز هستند و پوست اطراف آن نیز معمولا رنگ و حالتی طبیعی دارد و دردناک نیست. رنگ سیاه این جوشها ناشی از گرفتگی فولیکولهای مو است. جوشهای سرسیاه را میتوان با فشار دادن از بین برد. اما پیشنهاد میکنیم که این کار را امتحان نکنید. چراکه این کار باعث زخم شدن پوست و درنهایت باقی ماندن جای جوش خواهد شد.
پاپول
جوش پاپول قسمتی از بافت پوست است که کمتر از ۱ سانتیمتر آن از پوست بیرون میزند. جوش پاپول میتواند در انواع شکلها، رنگها و اندازهها ظاهر شود و اینکه باید در نظر داشته باشید جوش پاپول بیماری محسوب نمیشود. پاپولها اغلب اوقات ضایعات و زائده های پوستی نامیده میشوند که در اصل تغییراتی در رنگ یا بافت پوست ایجاد میکنند و در بسیاری از مواقع، پاپول تبدیل به جوش میشود. پاپولها جوشهای چرکی نیستند اما باکتریهای موجود در آنها ممکن است ضایعات ملتهبی را در پوست ایجاد کند. پاپول ها وقتی ایجاد می شوند که جوش هاى سر سیاه و یا جوش های سر سفید آن قدر تحریک و ناراحتى ایجاد کنند که باعث اسیب پوست اطراف خود و بروز التهاب شوند.
پاسچولها
این جوشها نیز مانند پاپولها حالتی زیرپوستی دارند با این تفاوت که سر چرکین آنها از پوست بیرون زده است. درصورتیکه این جوشها را فشار داده و چرک آنها را خارج کنید، باکتریها بر روی سطح پوست گسترش پیدا کرده و آسیب ایجاد شده تشدید خواهد شد و حتی ممکن است باکتری گسترده شده باعث ایجاد جوش های چرکی در سایر نواحی نیز شود. بنابراین اکیدا توصیه میکنیم که خودتان از فشار دادن آنها خودداری کرده و تخلیه آن را به پزشک متخصص بسپارید. چراکه فشار دادن این جوشها توسط خود شما باعث ایجاد زخم یا ایجاد لکهای تیره بر روی پوست خواهد شد.
بیشتر بخوانید: 4 راه کاملا طبیعی برای از بین بردن جوش های زیرپوستی
جوش ندول (جوش سفت و قرمز رنگ)
جوش ندول، نوع شدیدی از انواع مختلف جوش صورت است که باعث ایجاد شکافهای بزرگ، ملتهب و دردناک میشود. جوش ندول، بزرگتر و دردناکتر از جوشهای معمولی است و لایههای عمیقتر پوست را تحتتاثیر قرا میدهد. این نوع جوش، بیشتر روی صورت و پشت بدن ظاهر میشود.
جوش صورت در اکثر مواقع به چه علتی است؟
چهار عامل اصلی باعث جوش زدن می شوند:
- تولید بیش از حد چربی
- فولیکول های مو با چربی و سلول های مرده پوست مسدود شوند
- باکتری ها
- فعالیت بیش از حد نوعی هورمون (آندروژن ها)
جوش معمولا روی صورت، پیشانی، سینه، بالای کمر و شانه ها نمایان می شود؛ چرا که این قسمت ها دارای بیشترین تعداد غدد تولیدکننده چربی هستند و همانطور که میدانید فولیکول های مو به غدد تولیدکننده چربی متصل اند. دیواره فولیکول ممکن است متورم شود و جوش های سر سفید را ایجاد کند یا اینکه سر فولیکول مسدودشده باز بماند و تیره شود که جوش سر سیاه را ایجاد می کند. جوش های قرمز التهابی، مرکز سفیدی دارند و زمانی ایجاد می شوند که فولیکول های بسته شده مو، ملتهب یا با باکتری ها آلوده شده اند. انسداد و التهاباتی که در عمق فولیکول های مو ایجاد شده، باعث توده های کیستیک در زیر پوست می شوند.
چه عواملی باعث تشدید بروز جوش می شود؟
هورمون ها
آندروژن ها، هورمون هایی هستند که در دوران بلوغ در پسران و دختران افزایش می یابند و باعث بزرگ شدن غدد چربی آنها می شود، به صورتی که این غدد، چربی بیشتری تولید می کنند. این تغییرات هورمونی می تواند در سنین بلوغ نوجوانان و دوره بارداری خانم ها و همچنین زمانی که از قرص های ضد بارداری استفاده می کنند در نواحی مختلف صورت و بدن نمایان شود.
داروهای خاص
داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها، تستوسترون یا لیتیوم نیز می توانند وضعیت آکنه را بدتر کند و همینطور قرص های هورمونی نیز می تواند در این مسئله موثر باشد.
رژیم غذایی
افرادی که از رژیم غذایی نادرست پیروی می کنند بیشتر مستعد بروز آکنه هستند. مصرف مقدار زیادی از شیرنی و فست و فود و رژیم غذایی چرب باعث تشدید و نابسامانی وضعیت پوست صورت می شود.
استرس
استرس ممکن است باعث وخیم تر شدن اوضاع پوستی و بروز جوش های گوناگون و ناخوشایندی شود زیرا با تغییرات هورمونی رابطه مستقیم دارد.
وجود جوش در نقاط مختلف صورت علامت چیست؟
- جوش یا آکنه صورت در نقاط مختلفی از صورت نمایان میشود که علت جوش صورت در افراد مختلف متفاوت است. در ادامه به برخی نکات و علائم می پردازیم:
- جوش ناحیه پیشانی: مشکلات سیستم گوارشی ناشی از مصرف زیاد شکلات و مواد غذایی با درصد چربی بالا
- جوش بین ابروها (ناحیه بالایی بینی): مشکل کبد ناشی از مصرف زیاد نوشیدنیهای الکلی و لبنیات و همچنین آلرژی نسبت به مواد غذایی خاص
- جوش نزدیک گوش و نواحی تیره و سیاه اطراف چشم: مشکل کلیه ناشی از مصرف زیاد قهوه، چای و نمک
- جوش نوک بینی: مشکل قلب ناشی از چربیهای بد و فشار خون بالا (مصرف میوهها، سبزیجات، آجیل و ماهیهای غنی از امگا برای حل مشکل)
- جوش گونهها: مشکل سیستم تنفسی ناشی از استعمال سیگار
- جوش نزدیک به چانه (زیر گونهها): مشکل هورمونی ناشی از استرس و رژیم غذایی نامناسب
- جوش چانه: به هم خوردگی هورمون ها
- جوش گردن: وجود بیماری و مبارزه بدن با باکتری و ویروس
چگونه از بروز و نمایان شدن جوش های مختلف جلوگیری کنیم؟
شستوشوی روزانه
روزی دو مرتبه با ملایمت صورتتان را بشویید تا چربی اضافه، باکتریها و سلولهای مرده را از سطح آن پاک کنید. هرگز و به هیچ عنوان بیش از حد این کار را تکرار نکنید. اگر روالی برای شستوشوی پوستتان بهصورت روزانه، جواب داد، همان را ادامه بدهید.
از سابیدن پوست با لایهبردارهای زبر جدا خودداری کنید
لایهبرداری پوست با ازبینبردن سلولهای مرده سطح پوست به بهبود آکنه کمک میکند. این سلولهای مرده منافذ پوست را مسدود میکنند. متأسفانه تحقیقات و یافته های علمی معتبر درباره لایهبرداری و توانایی آن برای درمان جوش محدود است. سابیدن بیشازحد پوست ممکن است آکنه را تشدید کند و مصرف بیشازحد مواد ضدعفونیکنندۀ حاوی الکل نیز ممکن است پوستتان را خشک کند. آکنه بهدلیل تغییرات هورمونی ایجاد میشود. با این حال، تمیزکردن صورت با آب گرم و مواد پاککننده مانند صابون با ملایمت، به تسکین آکنه و جوش صورت کمک میکند؛ اما اینطور نیست که رسیدگی به آکنه صرفا به رعایت بهداشت بستگی داشته باشد.
رژیم غذایی سالم و مصرف آب
رابطه رژیم غذایی و آکنه سالهاست مورد بحث قرار گرفته است. تحقیقات علمی جدید نشان میدهند که برخی عوامل رژیمی ازجمله شاخص انسولین و قندخون ممکن است با جوش صورت در ارتباط باشند. درواقع با اینکه غذاها دلیل جوشزدن نیستند، رژیم غذایی سالم کمک میکند تا بدن آنچه را برای جنگیدن با جوشها نیاز دارد، در اختیار داشته باشد و در حقیقت رابطه رژیم غذایی سالم و پوست سالم ارتباطی دو سویه است.
روش های خانگی برای کنترل و از بین بردن جوش صورت
ماسک آلوورا و آبلیمو و عسل
یک ماسک فوقالعاده با خواص بی نظیر ضد التهاب، ضد جوش و آکنه و همینطور تنظیم کننده PH پوست صورت.برای ساخت این ماسک در خانه، ابتدا یک قسمت 10 سانتی متری از برگ آلوورا را جدا کنید و با استفاده از چاقو ژل آن را خارج کنید و در یک ظرف تمیز بریزید. سپس با استفاده از چنگال ژل آلوورا را کاملا له کنید تا به یک ترکیب یکدست تبدیل شود. حال یک قاشق چای خوری عسل و یک و نیم قاشق چای خوری آبلیمو را به ترکیب فوق اضافه کنید و خوب مخلوط کنید. این ماسک را 20 تا 30 دقیقه بر روی پوست خود بگذارید و سپس بشویید.استفاده 2 تا 3 بار در هفته از این ماسک بلامانع میباشد.
ماسک سدر همراه با سفیده تخم مرغ و آبلیمو
اگر درگیر جوشهای بزرگ و ملتهب هورمونی و کبدی هستید و جای جوشها از بین نمیروند، استفاده از این ماسک یکی از بهترین راهکارهای ممکن برای مقابله با آنهاست. برای ساخت این ماسک فوقالعاده ابتدا یک و نیم قاشق غذا خوری از پودر سدر را در یک ظرف تمیز بریزید (پودر سدر برگ آسیاب شده درخت کنار است که در عطاریها به راحتی قابل تهیه است) سپس یک تخم مرغ را بشکنید و زرده و سفیده آن را از هم جدا کنید و سفیده را به پودر سدر اضافه نمایید و خوب هم بزنید تا مخلوط شوند و در حین کار یک قاشق چای خوری آبلیمو هم به ترکیب اضافه نمایید. بعد از اینکه ترکیب فوق را به خوبی با هم مخلوط کردید و یک خمیر یکدست حاصل شد، با استفاده از پد ماسک، خمیر به دست آمده را روی تمام صورت خود بمالید و اجازه دهید حدود 30 دقیقه روی صورتتان بماند و سپس آن را بشویید. استفاده از این ماسک هفتهای 2 تا 3 بار تا رسیدن به نتیجه دلخواه توصیه میشود.
ماسک شکر و آبلیمو
یکی از موارد لازم برای صورتهایی که درگیر آکنه هستند، داشتن ماسکی است که بتواند جای آکنههای قدیمی و التهابات آکنههای جدید را از بین ببرد و به صورت شما ظاهر بهتر و پوست شفاف تری ببخشد. برای ساخت یک لایه بردار خاص و بسیار موثر با استفاده از ترکیبات خانگی در ابتدا یک قاشق غذا خوری سرخالی شکر را در یک ظرف تمیز بریزید و اندکی آبلیمو، در حد یک قاشق مربا خوری، به آن اضافه کنید و هم بزنید تا به شکل یک خمیر در بیاید. خمیر حاصل را با استفاده از دستان تمیز خود روی صورتتان بمالید و توسط سرانگشتانتان دانههای شکر را که با آبلیمو ترکیب شدهاند روی پوستتان ماساژ دهید. این کار را حدود 2 تا 3 دقیقه ادامه دهید و سپس صورت خود را بشویید. استفاده از این ماسک لایه بردار هفتهای یک تا دو بار توصیه میشود. دقت داشته باشید که استفاده بیش از حد از این ماسک در طول هفته به دلیل خاصیت لایه برداری آن ممکن است پوستتان را دچار خشکی و التهاب نماید. پس در مصرف آن زیاده روی نکنید.
ماسک جوش شیرین و ماست
اگر پوستی مستعد آکنه و در عین حال خشک و دهیدراته دارید، این ماسک منحصر به شماست.ماست موجود در این ماسک سبب آبرسانی و تنظیم چربی پوست خواهد شد و جوش شیرین نیز از ایجاد آکنههای جدید پوستی جلوگیری خواهد کرد. برای تهیه این ماسک یک تا دو قاشق غذا خوری ماست، بسته به نیاز خود را، در یک ظرف تمیز بریزید و یک قاشق چای خوری جوش شیرین را به آن اضافه کنید و خوب هم بزنید تا حالت خمیری پیدا کند. سپس با استفاده از پد ماسک ترکیب مربوطه را به تمام پوست صورت خود بمالید و اجازه دهید 20 تا 30 دقیقه روی صورتتان بماند و سپس آن را بشویید. استفاده از این ماسک تا رسیدن به نتیجه دلخواه، هفتهای دو تا سه بار توصیه میشود.
ماسک ماست و گوجه و زردچوبه
یک ماسک کاربردی با فواید فوقالعاده که برای رفع تمام مشکلات پوستی از قبیل جای جوش، از بین بردن آکنه، آبرسانی پوست و .. کارساز خواهد بود. زردچوبه و گوجه موجود در این ماسک با خاصیت آنتی اکسیدانت خود موجب بهبود هرچه سریعتر جای جوش و جلوگیری از ایجاد آکنههای جدید میشود. همچنین وجود ماست در این ترکیب نیز موجب تنظیم چربی پوست و اندازه منافذ پوستی شما خواهد شد و ضمن پاکسازی عمقی منافذ پوستی، از ورود آلودگیها به این منافذ نیز جلوگیری خواهد کرد. برای تهیه این ماسک، یک قاشق غذا خوری ماست را در یک ظرف تمیز بریزید و مقدار یک قاشق سرخالی هم آب گوجه طبیعی و یا گوجه رنده شده را به آن اضافه کنید، همچنین یک سوم قاشق مربا خوری زرد چوبه را نیز به این ترکیب بیفزایید و به خوبی ترکیب نمایید. با استفاده از پد ماسک، ترکیب ساخته شده را به تمام پوست صورتتان بمالید و اجازه دهید 20 تا 30 دقیقه روی پوستتان بماند و سپس آن را بشویید. استفاده از این ماسک هفتهای 2 تا 3 بار تا بهبود کامل پوست به شما توصیه میشود.