در این مطلب روش های درمان و رفع کرم خوردگی و پوسیدگی دندان ها در خانه
با توجه به امکانات و مواد قابل دسترس، روشهای درمان و رفع کرم خوردگی و پوسیدگی دندانها در خانه میتواند متنوع یا محدود باشد. مواد طبیعی و یا فرآوردههای دارویی و مکمل مبتنی بر روشهای ساخت شیمیایی هم دستهبندی مواد مورد کاربرد در این مسئله را تشکیل میدهد و وابسته به ترجیح یا شرایط افراد، مورد انتخاب قرار میگیرد. اما قبل از آشنایی با این مواد و روشهای درمان پوسیدگی دندان در خانه، آگاهی نسبت با این موضوع که این روشها بیشتر از اینکه خواص درمانی داشته باشند فواید انجام عمل را از طریق پیشگیری از کرم خوردگی یا پوسیدگی دندان متوجه افراد میکنند، الزامی است. اگر بنا بر باور عمومی و بسیار مورد توجه، پیشگیری را یک نوع درمان در نظر بگیریم، این حقیقت بهخودیخود دلیلی بر بیاثر بودن یا مناسب نبودن روشهای خانگی برای درمان پوسیدگی دندان نیست. صرف نظر از این حقیقت، برخی از روشهای خانگی رفع پوسیدگی دندان جدا از خواص پیشگیرانه، ممکن است بهطور مستقیم هم اثرات قابل توجهی داشته باشند. به همین دلیل عموم این روشها بهعنوان روشهای ایدئال برای افرادی به شمار میآیند که به علت ترس یا فراهم نبودن شرایط به هر دلیلی، از مراجعه به مطب دندانپزشک خودداری میکنند.
بیشتر بخوانید: ایمپلنت دندان چیست؟ مراحل، عوارض و قیمت ایمپلنت دندان در تهران
بنابراین میتوان اینطور در نظر گرفت که معرفی و اشاره به شرایط، مزایا و تأثیرات روشهای درمان خانگی کرم خوردگی و پوسیدگی دندان به معنای نادیده گرفتن لزوم مراجعه به دندانپزشک نیست، بلکه اطلاعاتی است که افراد میتوانند به آن به چشم یک پیشنهاد یا درمان مکمل حساب باز کنند و از آنها با توجه به شرایط خود و وضعیت سلامتی دندانهایشان استفاده کنند.
کوتاهترین جواب به این سؤال یک جواب منفی است اما این کوتاهترین جواب در صورتی میتواند دقیقترین جواب هم باشد که به ابعاد پنهان و ظرفیتهای بالقوه درمانهای رفع پوسیدگی خانگی نیز اشاره کند.
اینکه کرم خوردگی دندان و حفرهها به درمان حرفهای توسط دندانپزشک نیاز دارد یک حقیقت علمی است، بااینوجود ثابت شده است که چندین درمان خانگی هم برای رفع این مشکل مؤثر است. البته خواص این درمانها بیشتر برای از بین بردن پلاکهای دندان و تقویت قسمت مینای دندان شناخته شده است و در مورد پوسیدگیهای پیشرفته که در نزد عامه با عنوان کرم خوردگی دندان شناخته میشود، تأثیری ندارد. این روشها میتوانند با خواص ضد باکتری و تقویت کنندگی خود روند تحلیل و پوسیدگی را در مراحل اولیه متوقف کنند.
برای روشتر شدن این موضوع حالتهای کلی و شرایط مناسب بودن درمانهای خانگی پوسیدگی دندان را میتوان در سه صورت کلی طبقهبندی کرد که در زیر به آنها اشاره میشود.
درمان دمنرالیزاسیون (Demineralization) اولیه یا از دست رفتن مواد معدنی مینای دندان در زیر سطح پوسیدگی، مهمترین خاصیت درمانی این روشهای خانگی است. این حالت با توجه به تغییر ظاهریای که بیشتر بهصورت ایجاد نواحی سفید رنگ بر روی مینای دندان رخ میدهد، قابل شناسایی است و اغلب افراد میتوانند به راحتی و با مشاهده چشمی متوجه آن بشوند. تشکیل حفره و ایجاد حالت کرم خوردگی بر روی دندان بعد از تکمیل این فرآیند آغاز میشود، در نتیجه از این حالت بهعنوان پیشزمینه پوسیدگی و خرابی دندان یاد میشود. بنابراین مشاهده آثار دمنرالیزاسیون مینای دندان دقیقاً بهترین زمانی است که میتوان به فکر درمانهای خانگی افتاد و از این روشهای رفع پوسیدگی دندان استفاده کرد و از مزایای معکوس کننده آن و جلوگیری از گسترش پوسیدگی و ایجاد حالت کرم خوردگی نهایت بهره را برد.
بیشتر بخوانید: سفید کردن دندان ها با جوش شیرین و لیمو / انجام ندهید!
جدا از معکوس کردن اولین مرحله پوسیدگی دندان و جلوگیری از ایجاد حالت کرم خوردگی، از روشهای درمان کرم خوردگی خانگی در هر مرحلهای از پیشرفت پوسیدگی میتوان به منظور کنترل میزان باکتریها، عفونتها و کند کردن روند کلی آن استفاده کرد. این ظرفیت درمانهای خانگی علاوه بر در اختیار گذاشتن وقت و قدرت انتخاب بیشتر به افراد جهت مراجعه به دندانپزشک و انجام با کیفیتترین درمان ترمیمی، از گسترش و شکلگیری پلاکهای عامل پوسیدگی در سایر دندانها هم جلوگیری میکند.
کنترل روند پوسیدگی دندان از طریق مواد و روشهای درمان خانگی پوسیدگی دندان عملاً موجب افزایش سطح بهداشتی دهان و دندان میشود. در نتیجه از این روشها میتوان همچون سایر روشهای معمولتر برای حفظ بهداشت عمومی دهان و دندان (مسواک زدن و استفاده از نخ دندان) استفاده کرد و با طرح یک برنامه منظم، از هر کدام از روشها که برای ما در دسترستر و راحتتر است، بهره کافی را از نظر بهداشتی برد.
در نظر گرفتن و استفاده از هر روش درمانی نیازمند آشنایی با جنبههای مختلف مشکل ایجاد شده برای سلامتی و کسب اطلاعات صحیح در مورد آن است. به همین دلیل شناخت کافی از کرم خوردگی یا پوسیدگی دندان لازمه استفاده صحیح از درمانهای آن قلمداد میشود. از این روی موارد زیر را بهصورت اجمالی باهم مرور میکنیم:
بیشتر بخوانید: 6 عادت ساده که دندان های شما را 100 درصد خراب می کند!
کرم خوردگی دندان عبارتی است که به دلیل شباهت ظاهری تأثیرات پوسیدگی بر روی دندانها با تأثیرات نفوذ کرم بر مواد طبیعیای مانند انواع میوهها، در مورد پوسیدگی دندان هم بهطور عمومی استفاده میشود. بیشتر افراد در طول دوران زندگی با این مسئله مواجه خواهند شد و دلیل این مسئله هم سبک غلط زندگی و رعایت نکردن اصول بهداشتی، همچنین ظرفیت خود دندان برای تأثیر پذیرفتن از عواملی مانند غذاها، آلودگیهای باکتریایی و… است.
روند اصلی پوسیدگی دندان همیشه با تشکیل پلاکهای دندان آغاز میشود. پلاکهای دندان بر اثر تجمع مواد غذایی به مرور زمان در نواحی مستعدی مانند شیارهای دندانی و فواصل بین دندانها و تخمیر و پوسیدگی این مواد توسط باکتریهای موجود در دهان شکل میگیرد. این پلاکها در طول زمان بیشتر به دندانها میچسبند و موجب تغییر رنگ مینای دندان میشوند. دلیل دیگر تغییر رنگ دندان بر اثر پلاک، تغذیه باکتریهای تجمع کرده در این پلاکها از مواد معدنی موجود در مینای دندان است. در پی استخراج این مواد معدنی توسط باکتریهای و میکروارگانیسمهای دیگر، استحکام و خواص اصلی مینای دندان از بین میرود و باکتریهای و آلودگی میتواند به قسمتهای داخلی و کمتر مقاوم دندان نفوذ کرده و حفرههایی بهصورت کرم خوردگی ایجاد کند.
تنها دلیل تشکیل پلاکهای عامل تحلیل مواد معدنی و پوسیدگی بر روی دندان، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان است. مصرف غذاهای نامناسبی که ویژگیهایی مانند سفتی، چسبندگی و خاصیت اسیدی بالا دارند و یا حاوی مواد نامناسبی مانند مواد نگهدارنده و فرآوری کننده هستند، فرآیند رعایت بهداشت را با مشکل روبهرو میکند و بهعنوان عوامل ایجاد پلاک دندان شناخته میشوند.
امروزه بیشتر افراد از مسواک و خمیر دندان بهعنوان اصلیترین ابزار رعایت بهداشت دهان و دندان استفاده میکنند، اما نسبت به استفاده از نخ دندان بیتوجه هستند. مسواک زدن به تنهایی نمیتواند تمامی سطوح در معرض شکل گیری پلاک دندان را تمیز کند، درحالیکه نخ دندان قابلیت دسترسی و تمیز کردن نواحی غیرقابل دسترس برای رشتههای مسواک را ارائه میدهد.
اگرچه جنس دندان و استحکام مواد سازنده دندان هم در میزان خرابیها و ایجاد پوسیدگی دندان مؤثر است، اما در اغلب موارد با استفاده مرتبط از مسواک و نخ دندان، افراد به ندرت دچار پوسیدگی دندان میشوند و سلامت آنها از این نظر تنها میتواند بر اثر سایر عوامل مخرب دندان مانند بیماریها، داروها، ضربه و… تهدید شود.
ترکها یا شیارهای طبیعی یا ناشی از شکستگی دندان، گودالها و پستیوبلندیهای تاج دندان، نواحی بین دندان، نواحی اطراف پرکردگیهای قبلی دندان و همچنین خطوط لثه از مستعدترین مکانها برای تشکیل پلاکهای دندان به شمار میآید. آشنایی با این نواحی توجه افراد را در پاکسازی و خارج کردن عوامل ایجاد پلاک دندان از این قسمتها بیشتر میکند و نقش مؤثری در کاهش احتمال کرم خوردگی و ایجاد حفرههای دندانی ایجاد میکند.
بههرتقدیر پوسیدگی دندان مشکل خیلی از افراد است و تنها راهکار واقعی برای رفع این مشکل و جلوگیری از گسترش آن، مراجعه به دندانپزشک و استفاده از روشهای علمی و پزشکی ترمیم دندان است. مانند سایر روشهای درمان، ترمیم دندان هم مشکلات خاص خودش را دارد؛ مشکلاتی که بیشتر متوجه جنبههایی مانند هزینههای درمانی، وقتگیر بودن، ترس یا باورهای اشتباه افراد در مورد مطب دندانپزشکی و… میشود. در چنین شرایطی موضوع درمانهای خانگی رفع پوسیدگی دندان مطرح میشود. در طول تاریخ چه قبل از به جود آمدن دانش دندانپزشکی و چه بعد از آن، شکلگیری روشهای درمان پوسیدگی دندان در خانه به دلیل نیاز افراد مختلف به این مسئله بوده است و مانند سایر مسائل و موضوعاتی که وجود دارند، قابل کتمان و نادیده گرفتن نیست. بااینحال کماکان پیشنهاد قطعی و کاربردی برای درمان پوسیدگی دندان مراجعه به دندانپزشک و ترمیم دندان از طریق پاکسازی نواحی دچار پوسیدگی و پر کردن دندان با مواد پر کننده مجاز است، چراکه اگر فرد از این روش پلاکهای عامل پوسیدگی را حذف نکند، باعث گستردهتر شدن مشکل و مواردی مانند از دست دادن کامل دندان، عفونت لثه (ژنژیویت)، عفونت یا تحلیل استخوان نگهدارنده دندان (استخوان فک) و… میشود. در کنار روشهای دندانپزشکی، روشهای درمان رفع کرم خوردگی و پوسیدگی دندان در خانه هم وجود دارد که برای موارد پیشتر ذکر شده کارساز است و میتواند مورد استفاده افراد قرار بگیرد.
همانطور که باورهای درست و علمی میتوانند در ارتقای سطح سلامتی ما تأثیر بگذارند، باورهای غلط هم میتوانند تأثیرات آن را از بین ببرند. در مورد پوسیدگی دندان باورهای اشتباه بسیار پرتکراری وجود دارد که هر کدام در جای جود آسیبزننده و مضر هستند. آشنایی اصولی با پوسیدگی دندان بسیاری از این باورها را تصحیح میکند. برای مثال مطالب زیادی در مورد عدم مصرف اسید فینیک بهعنوان یک ماده غذایی جلوگیری کننده یا درمانکننده پوسیدگی دندان منتشر شده است که پایه علمی ندارد. اساس این ادعا بر روی خواص ضد مغذی اسید فینیک که از نظر علمی هم ثابت شده، بنا شده است، بهاینترتیب که عدم مصرف آن موجب جذب بیشتر مواد مغذی و کاهش پوسیدگی دندان میشود. این در حالی است که در مورد ارتباط کاهش مصرف اسید فینیک و کاهش پوسیدگی دندان و یا درمان آن نتایج علمیای در دسترس نیست، و چون این ماده بیشتر در مواد غذایی بسیار مفیدی مانند حبوبات یافت میشود، و پرهیز از خوردن این مواد برابر با عدم تغذیه سالم بدن خواهد بود، حذف اسید فینیک از رژیم غذایی با هدف رفع و درمان پوسیدگی دندان هم در دسته باورهای اشتباه طبقهبندی میشود.
استفاده از فلوراید که بیشتر از طریق محصولات حاوی فلوراید و ژلهای فلوراید در دسترس افراد عادی قرار میگیرد، بهعنوان یکی از بهترین و مؤثرترین روشها برای جلوگیری از ایجاد پلاک دندان و همچنین معکوس کردن روند پوسیدگی دندانها شناخته میشود. فلوراید یک ترکیب شیمیایی شناخته شده برای درمان کرم خوردگی و پوسیدگی دندان است که در ترکیب اصلی محصولات مختلف بهداشتی از جمله دهانشویهها و خمیر دندانهای حاوی فلوراید قابل استفاده میشود. استفاده از فلوراید و در واقع فلوراید درمانی برای درمان پوسیدگیهای سطحی دندان، بیشتر از این که یک روش خانگی باشد، در مراکز مختلف دندانپزشکی و توسط متخصصان بهصورت ایجاد پوشش ژل یا وارنیش فلوراید بر روی دندانها انجام میشود. فلوراید درمانی بهصورت غیرمستقیم و جدا از محصولات وارنیش فلوراید هم به وسیله محصولات مراقبتی همچون خمیر دندان و حتی آب خوراکی انجام میشود و از این نظر است که میتوان با قابلیتها و مزایای آن همچون یک درمان خانگی آشنا شد، چون برخی از افراد ممکن است استفاده خانگی از آن را به مراجعه مستقیم به دندانپزشک ترجیح بدهند. خوشبختانه این امکان به روشهای غیرمستقیم از طریق محصولات بهداشتی و یا از طریق خرید وارنیش فلوراید و خود کاربری آن فراهم است.
در نتیجه بررسیهای علمی ثابت شده است که استفاده از دهانشویههای حاوی فلوراید سدیم مؤثرترین روش در میان روشهای درمان خانگی با این ترکیب شیمیایی است. در کنار دهانشویهها، استفاده مرتب از خمیر دندانهای فلوراید دار هم تأثیرات بسزایی در کنترل روند پوسیدگی دندان دارد که خوشبختانه افراد دانسته یا ندانسته از آن استفاده میکنند و از مزایای پیشگیرانه آن بهرهمند میشوند.
به غیر از این فرآوردههای بهداشتی، در برخی از مناطق جغرافیایی و خصوصاً در بعضی از ایالتهای کشور آمریکا به آب آشامیدنی مقادیری فلوراید اضافه میشود و به مقرون به صرفهترین شکل ممکن باعث کاهش حداقل ۲۵ درصدی ایجاد پوسیدگی دندان در کودکان و بزرگسالان میشوند.
در ایران که این شرایط در مورد آب آشامیدنی وجود ندارد و حتی ممکن است مقادیر فلوراید در محصولات بهداشتی دهان و دندان هم کافی نباشد، بهترین روش فلوراین درمانی تهیه ژلهای فلوراید و استفاده از آن در فواصل زمانی مشخص توسط خود افراد در خانه است. این وارنیشها توسط تولیدکنندگان مختلفی در بازار عرضه میشوند و به نسبت فواید مناسبی که ارائه میدهند، قیمت بالایی هم ندارند.
روغن کشی یا پوشش سطوح مختلف دندان با روغنهای گیاهی از قدیمیترین روشهای خانگی جایگزین مراجعه به دندانپزشک و ترمیم و پوسیدگیهای سطحی دندان است که در طول سالیان طولانی و در فرهنگهای طب سنتی مختلف شناخته شده است.
روش درمانی روغن کشی بسیار ساده است و شامل وارد کردن یک قاشق غذاخوری روغن کنجد یا روغن نارگیل و یا روغن گل میخک در دهان و نگاه داشتن و چرخاندن آن در محیط دهان به مدت ۲۰ دقیقه میشود. با انجام این عمل احتمال دارد که تمامی باکتریهای موجود در دهان و بخشی از پلاکهای دندان پاکسازی شود. البته بیشتر ادعاها در مورد روغن کشی و خواص آن از نظر علمی تأیید نشده است، اما تحقیقات نشان میدهد که میتواند سطح بهداشتی و سلامتی دندان را بهطور عمومی بهبود ببخشد. کاهش التهابات لثه هم از دیگر مزایای این روش درمانی است که به دلیل سادگی مراحل و ارزان بودن، هر چند روز یک بار یا بهطور هفتگی توصیه میشود.
ژل آلوئه ورا به دلیل خاصیت آنتیباکتریال و آنتیاکسیدانی که دارد در خیلی از فرآوردههای بهداشتی و غذایی استفاده میشود. استفاده از این ژل این گیاه برای کاهش التهابات دهانی و از بین بردن باکتریهای تجمع کرده در نواحی پلاکهای دندان مفید است و احتمالاً بر روی قطع روند استخراج مواد معدنی از قسمت مینای دندان و ایجاد حالت اولیه دندان هم تأثیرات مطلوبی دارد.
از آلوئه ورا میتوان مانند یک دهانشویه استفاده کرد یا با آغشته کردن برسهای مسواک به ژل آن، دندانها را مسواک زد. با استفاده از آغشته کردن نخ دندان به این ژل هم میتوان این ماده مؤثر ضد باکتریایی را به قسمتهای بین دندانها رساند.
در نتیجه یک تحقیق علمی مشخص شده است که استفاده همزمان از آلوئه ورا و چند قطره روغن درخت چای میتواند تأثیراتی مانند تأثیرات دهانشویههای سنتی که مبتنی بر ماده کلرهگزیدین هستند و برای دندانها عوارضی مانند تغییر رنگ و تیرگی را ایجاد میکنند، داشته باشد.
ساختار دندانهای انسان از مواد معدنیای مانند کلسیم، فسفر و منیزیم تشکیل شده و میدانیم که عامل اصلی پوسیدگی دندان تحلیل و کاهش این مواد از طریق تغذیه توسط باکتریهای دهانی شناخته شده است، در نتیجه تغذیه هرچه بیشتر بدن با مکملهای خوراکی حاوی این مواد و کمک به بدن برای بازسازی مقادیر مواد معدنی از دست داده، میتواند یک روش درمانی خانگی به شمار آید.
در کنار این مواد، مصرف ویتامین D هم برای تشکیل دندانهای سالم، محافظت در برابر پوسیدگی دندان و به تأخیر انداختن پیشرفت کرم خوردگیهای دندان و همینطور آزاد کردن کلسیم در بزاق برای مرطوب نگاهداشتن دهان و محافظت بیشتر از مینای دندان، یک ماده حیاتی محسوب میشود. ویتامین D بهطور مؤثری میزان جذب این مواد معدنی ضروری برای دندانها را افزایش میدهد. طبق مطالعات علمی ثابت شده است که کمبود این ویتامین خصوصاً برای کودکان ارتباط مستقیمی با پوسیدگی دندان دارد.
ریشه گیاه شیرین بیان (Glycyrrhiza uralensis) که از داروهای سنتی شناخته در طب ایرانی اسلامی هم هست، دیگر روشی است که میتوان برای جلوگیری از پوسیدگی دندان یا کند و معکوس کردن آن در نظر گرفت. ریشه این گیاه دارای خواص ضد باکتریایی است و میتواند بهطور ویژه S. mutans را که یک باکتری اصلی در ایجاد حفرههای دندانی است، هدف قرار داده و از بین ببرد. خواص ضد باکتریایی و ضد میکروبی عصاره ریشه شیرین بیان که به راحتی و از راه جویدن آن به تمامی سطوح دندانهای میرسد، به قدری بالا است که غالباً تأثیرات آن را با دهانشویههای کلرهگزیدین حاوی فلوراید مقایسه میکنند، و حتی از آنها هم قویتر است.
بیشتر مردم در این مورد که پوست تخم مرغ تماماً از کلسیم ساخته شده است، آگاهی دارند. به همین دلیل یکی از روشهای درمان و رفع پوسیدگی دندان در خانه ساخت پودر آن و مسواک کردن دندانهای با این پودر است. این اقدام به احتمال زیاد منجر به بازسازی مینای دندان میشود و علاوه بر آن بهعنوان یک عامل سایش و پاک کننده قوی پلاکهای تازه شکل گرفته یا قدیمی هم از عموم خمیر دندانها مؤثرتر عمل میکند.
رژیم غذایی، به ویژه مصرف قندهای آزاد، یکی از دلایل اصلی پوسیدگی دندان است. شکر با باکتریهای موجود در دهان مخلوط میشود و براق دهان را اسیدی کرده و از این طریق سلامتی مینای دندان را تهدید میکند.
تجربیات افراد مختلف و تحقیقات علمی نشان داده است که جویدن آدامس بدون قند بعد از غذا باعث کاهش سطح باکتریهای مخرب دندان میشود و این اقدام حتی از سوی دندانپزشکها هم توصیه میشود.
پروبیوتیکها یا باکتریهای خوب بر خلاف باکتریهای مضر عمل کرده و برای سلامتی عمومی بدن مفید هستند. در مورد پوسیدگی دندان هم به این دلیل که با میزان و نوع باکتریهای موجود در بدن در ارتباط است، بعد از مصرف مواد غذایی حاوی پروبیوتیک (محصولات لبنی، آبمیوهها و…) میتوان کاهش احتمال پوسیدگی دندان را انتظار داشت.
حفظ رطوبت دهان سادهترین و در عین حال ارزانترین روش ممکن برای دور نگاه داشتن خطر باکتریها برای مینای دندان و ایجاد پوسیدگی بر روی آن است. در موقعیتی که محیط دهان مرطوب باشد، باکتریها بخشی از غذای خود را از طریق مواد مغذی موجود در آب و بزاق دهان تأمین میکنند و به همین دلیل سراغ استخراج مواد معدنی دندان و ایجاد حالتهای کرم خوردگی هم نمیروند.
نظر شما
آخرین اخبار
اخبار پر بازدید