خسروپناه گفت: تغییر ذهنیتها در جامعه و نقش فرهنگسازی ضرورت دارد. وی ادامه داد تعداد قابل توجهی از دخترانی که مکاشفه نمیکنند، افرادی هستند که به خدا و پیامبر اعتقاد دارند، نماز میخوانند و روزه میگیرند. اما وقتی از آنها سؤال میشود چرا حجاب را رعایت نمیکنند، پاسخ میدهند که در قرآن چنین دستوری نیامده و این مسائل ساخته روحانیون است.
به گزارش خبرنگار سیاسی ایونا به نقل از ایسنا: دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ضمن تشریح اولویتهای شورای عالی انقلاب فرهنگی و تاکید بر دوری از اقدامات اجرایی و تمرکز بر اقدامات سیاستگذارانه درباره انتقاد از سندنویسیهای زیاد این شورا، گفت: اسناد تدوینشده در شورای عالی انقلاب فرهنگی با هدف هدایتگری و راهبری طراحی میشوند. این اسناد نباید فقط تدوین شوند؛ بلکه باید ساختارهای اجرایی برای عملیاتیکردن آنها تعریف شود.
حجتالاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه در جمع ائمه جمعه سراسر کشور با اشاره به اهمیت نقش شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: قاب جذابی از نمایندگان دستگاههای سیاستگذار فرهنگی و حوزه راهبری فرهنگی در این نشست تشکیل شده است که میتواند زمینهساز گفتوگو درباره جایگاه اصلی و رکین شورای عالی انقلاب فرهنگی در حوزه سیاستگذاری باشد.
وی افزود: شورای عالی انقلاب فرهنگی تنها متولی امر فرهنگ عمومی نیست، بلکه حوزههای علم و فناوری نیز جزو وظایف آن است. در این شورا طی سالهای گذشته تلاشهای متعددی در راستای سیاستگذاری کلان، تقنینی و اجرایی صورت گرفته و به بلوغ خوبی در این زمینه رسیدهایم.
خسروپناه به برخی از اسناد کلان و موضوعی شورای عالی انقلاب فرهنگی اشاره و اظهار کرد: برخی از سیاستهای کلان مانند سیاستهای فرهنگی و هنری هنوز تدوین نشده بود. اخیراً متنی در این خصوص تهیه و به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارسال شد و اکنون در اختیار دفتر مقام معظم رهبری قرار دارد. همچنین اسناد موضوعی مانند سند موسیقی، پس از ۳۰ سال و با مشارکت خانه موسیقی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تهیه و تصویب شد.
وی افزود: در این دوره، اسناد دیگری مانند سند صنایع دستی نیز تدوین شده است. علاوه بر این، نقشه مهندسی فرهنگی کشور و نقشه جامع علمی کشور که اسناد مادر در این حوزهها محسوب میشوند، در حال نهاییسازی هستند. همچنین، اسنادی مانند سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و سایر اسناد موضوعی از جمله سند اربعین، سند زیارت، سند مهدویت و انتظار، و سند هنرهای نمایشی تدوین یا تصویب شدهاند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کرد: هرچند بخش قابلتوجهی از اسناد علم و فرهنگ تدوین و تصویب شده، اما همچنان خلأهایی وجود دارد که نیازمند تکمیل و تدوین است تا پازل اسناد علم و فرهنگ کشور به طور کامل تکمیل شود.
وی در ادامه سخنان خود به برنامههای این شورا در حوزههای مختلف اشاره کرد و گفت: در حوزه حجاب و عفاف، اسناد و مصوبات خوبی وجود دارد و در این زمینه خلأ سیاستی نداریم. این حوزه که مسئله جدی روزگار ماست، بهخوبی پوشش داده شده است. در مقابل، در زمینههایی مانند الگوی مصرف، خلأ سیاستی وجود دارد که نیازمند توجه بیشتر است.
وی افزود: بر اساس ارزیابیهای انجامشده، حدود ۷۰ درصد از نیازهای اسنادی کشور تأمین شده و ۳۰ درصد باقیمانده نیز به مرور تکمیل خواهد شد. بهعنوان مثال، در حوزه علم و فناوری، سند هوش مصنوعی تهیه و تصویب شده است، در حالی که این موضوع پنج سال پیش اولویت کشور نبود. اکنون نیز سند مهم دیگری در این حوزه، یعنی سند فناوری کوانتومی، در دست تدوین است. این سند که موضوعاتی مانند کامپیوتر، سنسورها و ارتباطات کوانتومی را پوشش میدهد، از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که فناوری کوانتومی حتی میتواند از بمب اتم خطرناکتر باشد.
رصد و پایش اطلاعات علمی و فرهنگی کشور
خسروپناه در ادامه با اشاره به اهمیت رصد و پایش اطلاعات در کشور گفت: یکی از اقدامات مهم در شورا، ایجاد اتاق وضعیت و مرکز رصد است. پیش از این، تنها ۲۰ مرکز پژوهشی با شورا در ارتباط بودند، اما با بررسیهای دقیق مشخص شد که ۹۵ مرکز پژوهشی در کشور وجود دارد که بسیاری از آنها از فعالیتهای یکدیگر بیاطلاع بودند و کارهای تکراری با شاخصهای متفاوت انجام میدادند. اکنون، شورا این مراکز را بهعنوان یک نخ تسبیح به هم متصل کرده و از ظرفیتهای آنها استفاده میکند.
وی تأکید کرد: این تغییرات بدون نیاز به ایجاد ساختارهای جدید یا خرید تجهیزات سختافزاری صورت گرفته است و شورا تمرکز خود را بر اصلاح ساختار مدیریتی قرار داده است. این اقدام، برای نخستین بار در تاریخ شورای عالی انقلاب فرهنگی انجام شده است و زمینهساز پیشرفت در حوزههای مختلف خواهد بود.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در ادامه سخنان خود به رویکردهای شورا در مدیریت منابع و بهرهوری اشاره کرد و گفت: در بسیاری از موارد، برای انجام فعالیتهای فرهنگی، تأسیس ساختمانهای مجلل و پرهزینه مطرح میشود، اما تجربه ما نشان داده که نیازی به این کار نیست. ما اتاق وضعیت و مرکز رصد خود را در فضایی ساده و معمولی راهاندازی کردهایم و همین حالا با استفاده از این زیرساختها، فعالیتهای گستردهای را انجام میدهیم.
وی افزود: شورا بهجای صرف هزینههای هنگفت در ساختوساز، منابع را به میدان عمل و عملیات فرهنگی اختصاص داده است. اکنون یک شبکه رصدی راهاندازی کردهایم که شامل ۹۵ مرکز رصد در کشور است. بهعنوان نمونه، از ظرفیتهای اتاق وضعیت ستاد کل نیروهای مسلح، مراکز رصدی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سه مرکز رصدی سازمان تبلیغات اسلامی استفاده میکنیم. این مراکز بهطور کامل در اختیار شورا قرار گرفتهاند و در کنار یکدیگر، اولویتهای کشور را شناسایی میکنند.
خسروپناه با تأکید بر اهمیت حضور میدانی در شناخت نیازها و اولویتها اظهار کرد: یکی دیگر از اقدامات شورا، بازدیدهای میدانی در استانهای مختلف از دانشگاهها، پارکهای علم و فناوری، و شهرکهای صنعتی است. این بازدیدها به ما کمک کرده تا از نزدیک با ظرفیتها و نیازهای کشور آشنا شویم.
وی ادامه داد: در همین راستا، متوجه شدیم که یکی از نیازهای جدی کشور در حوزه علم و فناوری، آمادگی برای مواجهه با جنگهای کوانتومی است که در آینده اهمیت زیادی پیدا خواهد کرد. به همین دلیل، با مجموعههای لشکری و کشوری مکاتباتی داشتهایم تا اقدامات لازم در این زمینه انجام شود. فناوریهای مرتبط با علم کوانتوم، از جمله مواردی است که باید در اولویت قرار گیرد، چرا که در آینده، تسلط بر این فناوری میتواند تأثیری سرنوشتساز داشته باشد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در ادامه سخنان خود با اشاره به جایگاه علمی شورا در حوزه فناوریهای نوین اظهار کرد: امروز نخبگان کشور در حوزه فناوری کوانتوم مرجعیت علمی خود را در شورای عالی انقلاب فرهنگی یافتهاند و در همین راستا سند جامعی برای توسعه این فناوری تدوین شده است. این سند که با دقت علمی و مشورت نخبگان طراحی شده، در آینده نزدیک به تصویب خواهد رسید و مسیری مشابه سند هوش مصنوعی را طی خواهد کرد.
آمار مهاجرت اعضای هیئت علمی واقعیت ندارد
وی افزود: اولویتبندیهای فرهنگی و علمی در شورا بر اساس کارهای دقیق رصدی انجام میشود. بهعنوان نمونه، یکی از موضوعات مهمی که توسط مراکز رصدی در اختیار شورا قرار گرفته، مسئله مهاجرت نخبگان است. اما متأسفانه تاکنون هیچ تحقیق میدانی دقیقی در این زمینه صورت نگرفته است. بهعنوان مثال، وقتی گفته میشود ۲۵ درصد از اساتید به دلیل مشکلات اقتصادی مهاجرت کردهاند، این ادعا نیازمند ارائه مستندات و تحقیقات دقیق است. اگر این عدد درست باشد، باید حدود ۲۵ هزار نفر از اعضای هیئت علمی کشور مهاجرت کرده باشند، درحالیکه چنین آماری واقعیت ندارد. البته حتی مهاجرت یک نفر از نخبگان نیز برای کشور زیانبار است و باید با آن مقابله کرد.
فقدان سیستمهای دیدهبانی در حوزه علم و فرهنگ
خسروپناه با تأکید بر ضعف زیرساختهای دیدهبانی در دستگاههای مرتبط گفت: وزارت علوم و وزارت بهداشت که با پدیده مهاجرت نخبگان مواجهاند، حتی یک اتاق وضعیت برای رصد این موضوع ندارند. این ضعف، نشاندهنده فقدان سیستمهای دیدهبانی دقیق در حوزه علم و فرهنگ است. تجربه من در دوران جنگ نیز نشان داد که موفقیت در عملیاتهای نظامی، بدون دیدهبانی دقیق امکانپذیر نبود. ما در آن زمان، با ایجاد تیمهای دیدهبانی برای ادوات و توپخانه توانستیم ضعفهای موجود را برطرف کنیم. همین اصل در حوزههای علم و فرهنگ نیز صادق است. دیدهبانی دقیق به ما کمک میکند تا اولویتها را مشخص کرده و بر اساس آنها تصمیمگیری کنیم.
وی ادامه داد: شورای عالی انقلاب فرهنگی تاکنون اقدامات قابلتوجهی در این زمینه انجام داده و با ایجاد یک شبکه رصدی و اتاق وضعیت، زیرساختهای لازم برای دیدهبانی علم و فرهنگ را مستقر کرده است. اکنون در حال هماهنگی با وزارت علوم، وزارت بهداشت و سایر نهادهای مرتبط هستیم تا این روند بهصورت گسترده و مؤثر پیادهسازی شود. ما نباید اجازه دهیم ادعاهای غیرمستند و آمارهای نادرست بهعنوان مبنای تصمیمگیریها مطرح شوند، چرا که اینگونه ادعاها بدون پشتوانه علمی، صرفاً به ایجاد سردرگمی منجر خواهد شد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه سخنان خود با اشاره به اقدامات شورا در زمینه شناسایی اولویتها و بهرهگیری از هوش مصنوعی گفت: یکی از اقدامات مهم ما شناسایی اولویتهای فرهنگی و علمی بود. علاوه بر این، بهمنظور تحلیل هوشمند دادهها، از ظرفیتهای هوش مصنوعی استفاده کردهایم. برای مثال، سامانهای طراحی و راهاندازی کردهایم که توانایی تحلیل هزاران بسته دادهای را دارد. این سامانه میتواند رشد و ارتقای تصمیمگیریها را تسریع کند و هدف ما این است که این ابزار به مرحلهای برسد که تحلیلهای آن در جلسات شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه شود.
ضرورت مشارکت استانها در موضوعات فرهنگی
وی با اشاره به اهمیت جلسات شورا و ضرورت مشارکت استانها افزود: آرزوی من این است که در هر جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی، یکی از امامجمعههای استانها به همراه تیم خود، تحلیل وضعیت فرهنگی و اجتماعی استانشان را در حضور سران قوا ارائه دهد. آنها میتوانند با اتکا به اطلاعات دقیق و برش استانی، اولویتها و مشکلات اصلی استان را مطرح کرده و راهکارهای پیشنهادی خود را ارائه دهند. اگر این سازوکار عملی شود، میتوانیم آسیبهای اجتماعی را کاهش داده و وضعیت فرهنگی و اجتماعی استانها را ارتقا دهیم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به رویکرد عملیاتی و نتیجهگرای شهید رئیسی تصریح کرد: شهید رئیسی همیشه تأکید داشت که اتاقهای حل مسئله در استانها راهاندازی شوند. ایشان معتقد بود که بهجای پرداختن به کلیات و موضوعات پراکنده، باید مسائل اصلی هر استان مشخص شود و راهکارهای عملی برای حل آنها ارائه گردد. این الگو میتواند در شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز اجرایی شود. اگر دستگاههای اجرایی حمایتهای لازم را انجام دهند، امکان کاهش آسیبهای اجتماعی و ارتقای شاخصهای فرهنگی فراهم خواهد شد.
خسروپناه گفت: این رویکرد نهتنها به شفافیت بیشتر در تصمیمگیریها کمک میکند، بلکه موجب افزایش هماهنگی میان نهادهای دولتی، مردمی و نخبگان در سطح استانها میشود. استفاده از این سازوکارها میتواند الگویی موفق برای بهبود مدیریت فرهنگی و اجتماعی کشور باشد.
مبنای کار شورا باید منظومه فکری رهبری باشد
وی با تأکید بر ضرورت تبعیت از فرمایشات مقام معظم رهبری درباره ماموریتهای شورا گفت: پیش از پذیرش مسئولیت، تمامی فرمایشات مقام معظم رهبری در خصوص شورای عالی انقلاب فرهنگی و انتظارات ایشان را مطالعه کردم. مبنای کار شورا باید منظومه فکری ایشان باشد. انتظار ایجابی شورا این است که چه اقداماتی انجام دهد و انتظار سلبی آن این است که چه اقداماتی را انجام ندهد. ما موظفیم با استناد به این مبانی عمل کنیم و از برداشتهای شخصی و غیرمستند پرهیز کنیم.
وی تصریح کرد: لازم است شورا در مسیر سیاستگذاری کلان و هماهنگی نهادهای مرتبط باقی بماند و از خلط وظایف ستادی و اجرایی اجتناب کند تا بتواند به رسالت اصلی خود در ارتقای فرهنگی و علمی کشور عمل کند.
شورا نباید کار اجرایی و صنفی انجام دهد
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با تأکید بر نقش ستادی و قرارگاهی شورا، گفت: مطابق تأکیدات رهبر انقلاب طی ۱۰ سال اخیر، شورا باید به سطحی سهبعدی از فعالیت برسد؛ بهگونهای که سیاستگذاریهای کلان را تدوین و سیاستهای معطوف به اجرا را راهبری کند. وظیفه شورای عالی سیاستگذاری است، نه ورود به امور اجرایی یا صفی.
وی در تشریح نقش قرارگاهی شورا افزود: کار قرارگاهی به معنای خطدهی به دستگاههای حکومتی، دولتی و حتی تشکلهای مردمی است؛ بهطوریکه از شورا فرمان بگیرند و اجرای بیانیهها و مصوبات شورا را در دستور کار خود قرار دهند. قرارگاه نباید صرفاً به سیاستگذاری بسنده کند، بلکه باید راهبری و هدایتگری را در اولویت قرار دهد.
خسروپناه با اشاره به مأموریتهای اجرایی که شورا نباید برعهده بگیرد، گفت: برای مثال، شورا نباید خود مستقیماً در مناسبتهایی مانند اربعین موکب راهاندازی کند، فیلم یا سریال بسازد، یا کتابخانه و موسسات فرهنگی را مدیریت کند. این اقدامات بر عهده دستگاههای تبلیغاتی مانند سازمان تبلیغات اسلامی یا نهادهای فرهنگی دیگر است. وظیفه شورا، تعیین سیاستها و هدایت نهادها برای حرکت در مسیر مشخصشده است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه تأکیدات خود بر ضرورت نقش قرارگاهی شورا، گفت: راهاندازی نظام راهبری و هدایتگری به پشتیبانی نیاز دارد. سازمانهای کلیدی نظیر سازمان اداری و استخدامی، سازمان برنامه و بودجه، وزارتخانهها، و نهادهای فرهنگی باید در این مسیر پشتیبانی لازم را فراهم کنند. اما مسئله مهمتر این است که چه نهادی باید این دستگاهها را به خط کند تا این پشتیبانی عملی شود؟ پاسخ این سؤال، شورای عالی انقلاب فرهنگی است.
وی در تشریح ارتباط شورا با نهادهای استانی افزود: وقتی امام جمعه یا استاندار یک استان میگوید این مسائل فرهنگی و اجتماعی در استان من وجود دارد، باید مشخص شود چه نهادی مسئول پیگیری و اجرای آن است. شورا وظیفه دارد تا این هماهنگی را ایجاد کند و از دستگاههای اجرایی، مانند صدا و سیما یا وزارت ارشاد، برای اجرای این مصوبات حمایت بگیرد.
خسروپناه با اشاره به حکم سه سال پیش مقام معظم رهبری برای اعضای شورا، گفت: در این حکم تأکید شده بود که برشهای استانی نقشه مهندسی فرهنگی کشور پیگیری شوند. این کار صرفاً وظیفه سیاستگذاری نیست؛ بلکه وظیفهای قرارگاهی است که شورا باید بر آن نظارت و هدایت داشته باشد. البته، اجرای این برشها باید توسط استانها و دستگاههای محلی انجام شود، اما هماهنگی و پشتیبانی برای اجرای آن بر عهده شورا است.
وی در ادامه سخنان خود به نقش شورا در هدایتگری و نظارت بر اجرای نقشه مهندسی فرهنگی اشاره کرد و گفت: اگر شورای سیاستگذاری آمادگی داشته باشد که به قرارگاهی برای اجرای نقشه مهندسی فرهنگی در کشور تبدیل شود، اما شرط این است که مسئولیتها را بپذیرد و به نتیجه برساند. نمیتوان پذیرفت که پس از یک یا دو سال از تصویب برنامهها، هیچ اقدامی صورت نگیرد.
اقداماتی در ظاهر پیچیده اما در عمل پیچیده
وی افزود: در کشور، برشهای استانی نقشه مهندسی فرهنگی را از طریق شورای فرهنگ عمومی پیگیری کردهایم. این شورا که ریاست آن بر عهده وزیر ارشاد است و دبیرش از سوی شورای عالی تعیین میشود، ساختاری است که برشها در استانها از طریق آن دنبال میشود. بهطور مشخص، رئیس شورای فرهنگ عمومی در استان، امام جمعه است و جانشین او استاندار. از همین مسیر، تمام برشهای نقشه فرهنگی بدون استثنا در استانها اجرا شدهاند.
خسروپناه با اشاره به روند هدایتگری شورا، گفت: در بازنگری برشها، متوجه شدیم که نقشهها غالباً شامل عناوین کلی و راهبردی هستند و پروژههای مشخصی برای عملیاتیسازی آنها تعریف نشده است. بهعنوان نمونه، در مشهد مقدس با حضور آیتالله علمالهدی و استاندار، برش فرهنگی استان بررسی شد و تأکید کردیم که این نقشه باید به پروژههای عملیاتی تبدیل شود. دوستان این بازنگری را انجام دادند و پروژهها تعریف شدند.
وی با تأکید بر ضرورت تعریف دقیق نقش قرارگاه و هدایتگری، ادامه داد: شورا برای روشن شدن مفهوم قرارگاه و تفکیک آن از سیاستگذاری، حدود یک سال مطالعه و مشاوره با خبرگان را انجام داده است. این مفاهیم ممکن است در ظاهر ساده به نظر برسند، اما در عمل پیچیدگیهای زیادی دارند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در سخنانش به اهمیت فهم دقیق مفهوم قرارگاه فرهنگی و حکمرانی در کشور پرداخت و گفت: ما نزدیک به ۲۰۰ ساعت مصاحبه با صاحبنظران این حوزه داشتهایم و بیش از ۲۰۰۰ صفحه از مباحث پنتاگون را ترجمه کردهایم. با این حال، در هیچ کجای کشور الگوی مشخص و اجرایی برای قرارگاه فرهنگی وجود ندارد. هنگامی که صحبت از قرارگاه میشود، بسیاری از مسئولین و افراد حتی نمیدانند این مفهوم چیست و شاخصها و مؤلفههای آن چه هستند.
وی ادامه داد: در تحقیقات و مشاورههای تخصصی که انجام دادیم، به این نتیجه رسیدیم که تعریف دقیق از قرارگاه فرهنگی هنوز در کشور ارائه نشده است. این مفهوم باید از لحاظ محتوا و ساختار به درستی روشن شود. بهویژه اینکه ما از قرارگاه فرهنگی بهعنوان یک الگویی برای راهبری و نظارت بر پروژهها و برنامههای فرهنگی صحبت میکنیم.
خسروپناه افزود: یکی دیگر از مفاهیم مهمی که در این زمینه به آن پرداختهایم، واژه حکمرانی است. در پنج درس خارج فقه خود به مفهوم حکمرانی و فرایند آن پرداختهایم. حکمرانی شامل سیاستگذاری، تنظیمگری، راهبری، هدایتگری و نظارت است و بهطور خاص در ۱۲ گام تعریف میشود. این مراحل از مسئلهشناسی و رصد شروع میشود و تا داوری ادامه مییابد. این فرایند باید بهطور دقیق در نهادهای مختلف اجرایی و نظارتی پیادهسازی شود.
تاکید بر فعالیت قرارگاهی شورای عالی انقلاب فرهنگی
نظر شما
آخرین اخبار
اخبار پر بازدید
