تصور کنید: دو دشمن قسم خورده، در سکوت عمان، بر سر سرنوشت یک توافق به بن‌بست رسیده، پشت درهای بسته مذاکره می‌کنند. آیا سایه شوم جنگ در خاورمیانه کنار خواهد رفت یا این دیدار، آغازی بر فصل جدیدی از بحران خواهد بود؟
به گزارش ایونا، در حالی که سایه تهدید و ابهام بر روابط تهران و واشنگتن سنگینی می‌کند، قرار است ایران و ایالات متحده روز شنبه در سلطنت عمان به منظور احیای مذاکرات پیرامون برنامه هسته‌ای رو به پیشرفت ایران، گفتگو کنند. با این حال، حتی پیش از شروع این مذاکرات، بر سر نحوه انجام آن اختلافاتی بروز کرده است. رئیس‌جمهور ترامپ این گفتگوها را "مذاکرات مستقیم" خوانده و هشدار داده است که اگر این مذاکرات به خوبی پیش نرود، ایران در "خطر بزرگی" قرار خواهد گرفت.
اما ساعاتی بعد، سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، ضمن تایید برگزاری گفتگوها در روز شنبه در عمان، آن را "مذاکرات غیرمستقیم در سطح بالا" توصیف کرد که از طریق یک میانجی انجام خواهد شد. این اختلاف ظاهراً کوچک، اما حائز اهمیت است. مذاکرات غیرمستقیم از زمان خروج یکجانبه آقای ترامپ از توافق هسته‌ای تهران با قدرت‌های جهانی در سال ۲۰۱۸ و اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران در چارچوب کارزار "فشار حداکثری" او، هیچ پیشرفتی نداشته است.
آقای ترامپ ضمن تاکید بر اینکه معتقد است می‌توان به توافق جدیدی دست یافت، کارزار فشار حداکثری خود را احیا کرده و تهدید اقدام نظامی علیه ایران را نیز مطرح کرده است.
رهبر معظم ایران، آیت‌الله علی خامنه‌ای، هشدار داده‌اند که ایران به هرگونه حمله با حمله متقابل پاسخ خواهد داد و به حضور هزاران نیروی آمریکایی در سراسر خاورمیانه که در تیررس موشک‌های ایران قرار دارند، اشاره کرده‌اند.
آقای ترامپ در ۵ مارس نامه‌ای به آیت‌الله خامنه‌ای ارسال کرد و روز بعد در یک مصاحبه تلویزیونی به ارسال آن اعتراف کرد. او گفت: "من نامه‌ای به آنها نوشته‌ام و گفته‌ام، امیدوارم مذاکره کنید زیرا اگر مجبور شویم از نظر نظامی وارد عمل شویم، اتفاق وحشتناکی خواهد بود."
رئیس‌جمهور آمریکا از زمان بازگشت به کاخ سفید، ضمن تشدید تحریم‌ها و اشاره به احتمال حمله نظامی اسرائیل یا ایالات متحده به تاسیسات هسته‌ای ایران، برای مذاکره با ایران تلاش کرده است.
نامه قبلی آقای ترامپ در دور اول ریاست جمهوری‌اش با واکنش تند رهبر معظم ایران مواجه شد. اما نامه‌های آقای ترامپ به کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی در دور اول ریاست جمهوری‌اش منجر به دیدارهای رو در رو شد، اگرچه هیچ توافقی برای محدود کردن تسلیحات اتمی پیونگ یانگ حاصل نشد و کره شمالی به توسعه برنامه موشکی خود ادامه داد و اکنون موشک‌هایی دارد که از نظر تئوری قادر به رسیدن به سرزمین اصلی ایالات متحده هستند.
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، برگزاری مذاکرات مستقیم با ایالات متحده بر سر برنامه هسته‌ای تهران را رد کرده است. وی در اظهاراتی تلویزیونی در جلسه هیئت دولت گفت: "ما از گفتگو اجتناب نمی‌کنیم؛ این نقض وعده‌ها بوده که تاکنون برای ما مشکل ایجاد کرده است. آنها باید ثابت کنند که می‌توانند اعتماد ایجاد کنند."
به نظر می‌رسد آیت‌الله خامنه‌ای به اظهارات آقای ترامپ مبنی بر تجدید تهدید اقدام نظامی واکنش نشان داده‌اند. رهبر معظم انقلاب فرمودند: "آنها تهدید می‌کنند که دست به شرارت خواهند زد، اما ما کاملاً مطمئن نیستیم که چنین اقداماتی رخ دهد. ما احتمال اینکه مشکلی از خارج بیاید را زیاد نمی‌دانیم. اما اگر بیاید، بدون شک با ضربه متقابل قوی مواجه خواهند شد."
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، پا را فراتر گذاشت و در پلتفرم X نوشت: "تهدید آشکار 'بمباران' توسط یک رئیس دولت علیه ایران، اهانتی تکان دهنده به اساس صلح و امنیت بین‌المللی است. خشونت، خشونت می‌آورد و صلح، صلح می‌آورد. ایالات متحده می‌تواند مسیر را انتخاب کند... و به عواقب آن تن دهد."
روزنامه دولتی تهران تایمز، بدون ذکر منبع، ادعا کرد که ایران "موشک‌هایی با قابلیت حمله به مواضع مرتبط با ایالات متحده را آماده کرده است." این در حالی است که ایالات متحده بمب‌افکن‌های رادارگریز B-2 را در دیگو گارسیا، در محدوده حمله به ایران وحوثی‌ها در یمن، مستقر کرده است؛ مناطقی که آمریکا از ۱۵ مارس به شدت آنها را بمباران کرده است.
در حالی که بخش عمده‌ای از آرایش نظامی ایالات متحده می‌تواند به عملیات تشدید شده علیه حوثی‌ها نسبت داده شود، تمام تجهیزات نظامی آمریکایی منتقل شده به منطقه، همزمان با آغاز مذاکرات با ایران، به عنوان نمایش قدرت نیز عمل می‌کند.
یک مقام آمریکایی به شبکه خبری CBS News گفت که تا اواسط آوریل، دو گروه ناو هواپیمابر نیروی دریایی ایالات متحده در منطقه مسئولیت فرماندهی مرکزی ایالات متحده، که شامل خلیج فارس، ایران، یمن و کل خاورمیانه می‌شود، فعالیت خواهند کرد. چارلی دی‌آگاتا، خبرنگار امنیت ملی CBS News، گفت که این دومین بار در شش ماه گذشته خواهد بود که دو گروه ناو هواپیمابر نیروی دریایی در این منطقه مستقر می‌شوند؛ منطقه‌ای که معمولاً تنها شاهد حضور یک گروه ناو هواپیمابر است. دی‌آگاتا همچنین خاطرنشان کرد که تا شش بمب‌افکن رادارگریز B-2 آمریکایی در پایگاه مشترک ایالات متحده و بریتانیا در دیگو گارسیا، یک جزیره استراتژیک در وسط اقیانوس هند، مستقر شده‌اند و شان پارنل، سخنگوی پنتاگون، هفته گذشته اعلام کرد که وزیر دفاع پیت هگست، "دستور استقرار اسکادران‌های اضافی و سایر دارایی‌های هوایی را صادر کرده است که قابلیت‌های پشتیبانی هوایی دفاعی ما را بیشتر تقویت خواهد کرد."
ایران دهه‌هاست که اصرار دارد برنامه هسته‌ای این کشور صلح‌آمیز است. با این حال، مقامات این کشور به طور فزاینده‌ای تهدید به پیگیری سلاح هسته‌ای می‌کنند. ایران اکنون اورانیوم را تا سطح نزدیک به تسلیحات هسته‌ای یعنی ۶۰ درصد غنی می‌کند و تنها کشور در جهان است که بدون داشتن برنامه تسلیحات هسته‌ای به چنین سطحی از غنی‌سازی دست یافته است.
بر اساس توافق هسته‌ای اصلی سال ۲۰۱۵، ایران مجاز به غنی‌سازی اورانیوم تا خلوص ۳.۶۷ درصد و نگهداری ذخایر اورانیوم به میزان ۶۶۱ پوند بود. آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره برنامه ایران، ذخایر این کشور را ۱۸۲۸۶ پوند اعلام کرده است که بخشی از آن را تا خلوص ۶۰ درصد غنی می‌کند.
نهادهای اطلاعاتی ایالات متحده ارزیابی می‌کنند که ایران هنوز برنامه تسلیحاتی را آغاز نکرده است، اما "فعالیت‌هایی را انجام داده است که موقعیت آن را برای تولید یک وسیله هسته‌ای، در صورت انتخاب آن، بهبود می‌بخشد."
علی لاریجانی، مشاور رهبر معظم ایران، در مصاحبه‌ای تلویزیونی هشدار داده است که کشورش توانایی ساخت سلاح هسته‌ای را دارد، اما آن را دنبال نمی‌کند و مشکلی با بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ندارد. با این حال، او گفت که اگر ایالات متحده یا اسرائیل به دلیل این موضوع به ایران حمله کنند، این کشور چاره‌ای جز حرکت به سمت توسعه سلاح هسته‌ای نخواهد داشت. وی اظهار داشت: "اگر در مورد مسئله هسته‌ای ایران اشتباه کنید، ایران را مجبور خواهید کرد که آن مسیر را طی کند، زیرا باید از خود دفاع کند."
هم اسرائیل و هم ایالات متحده هشدار داده‌اند که هرگز اجازه نخواهند داد ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد.
ایران زمانی یکی از متحدان اصلی ایالات متحده در خاورمیانه تحت سلطنت شاه محمدرضا پهلوی بود که سلاح‌های نظامی آمریکایی را خریداری می‌کرد و به تکنسین‌های سیا اجازه می‌داد تا ایستگاه‌های شنود مخفی برای نظارت بر اتحاد جماهیر شوروی همسایه را اداره کنند. سیا در سال ۱۹۵۳ کودتایی را تحریک کرد که حکومت شاه را تثبیت کرد.
اما در ژانویه ۱۹۷۹، شاه که به بیماری سرطان مبتلا بود، در پی تظاهرات‌های گسترده علیه حکومت خود از ایران گریخت. پس از آن، انقلاب اسلامی به رهبری آیت‌الله روح‌الله خمینی به وقوع پیوست و حکومت تئوکراسی پایدار ایران را ایجاد کرد.
در اواخر همان سال، دانشجویان دانشگاه سفارت ایالات متحده در تهران را تسخیر کردند و خواستار استرداد شاه شدند که این امر منجر به بحران گروگان‌گیری ۴۴۴ روزه و قطع روابط دیپلماتیک بین ایران و ایالات متحده شد.
در طول جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰، ایالات متحده از صدام حسین حمایت کرد. در جریان "جنگ نفتکش‌ها" در همان درگیری، ایالات متحده حمله‌ای یک روزه را آغاز کرد که نیروی دریایی ایران را فلج کرد، در حالی که بعداً ایالات متحده یک هواپیمای مسافربری ایرانی را سرنگون کرد.
ایران و ایالات متحده از آن زمان تاکنون در یک نوسان بین دشمنی و دیپلماسی محتاطانه قرار داشته‌اند و روابط در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما، زمانی که تهران توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ را با قدرت‌های جهانی منعقد کرد، به اوج خود رسید. اما آقای ترامپ به طور یکجانبه آمریکا را از این توافق خارج کرد و دور جدیدی از تنش‌ها در خاورمیانه را برانگیخت که تا به امروز ادامه دارد.
منبع: CBS/AP
نظر شما
آخرین اخبار
اخبار پر بازدید
